HDR fotografie, oftewel High Dynamic Range fotografie is een steeds populairdere vorm van fotografie. Het is een bijzondere vorm van fotografie waarbij de fotograaf een beeld creëert met een hoog dynamisch bereik. Je ziet dus alle vormen van belichtingen op zo’n foto. Je kunt dit normaal niet zien met je eigen ogen en daarom levert vaak een surrealistisch beeld op. Maar wat is nou precies HDR fotografie en hoe werkt het? In dit artikel nemen we je mee in de wereld van HDR fotografie en kom je van alles te weten over hoe dat nou precies werkt!
In dit artikel:
- 1 Wat is HDR Fotografie?
- 2 Geschiedenis HDR
- 3 Dynamisch bereik
- 4 Hoe maak je een HDR opname?
- 5 HDR met Adobe Lightroom
- 6 HDR met Luminosity Masks
- 7 Alleen belichting veranderen
- 8 In het donker
- 9 Bracketing functie
- 10 HDR fotografie met je smartphone
- 11 Benodigdheden HDR fotografie
- 12 Tips voor HDR fotografie
- 13 Veelgestelde vragen
- 14 Conclusie
Wat is HDR Fotografie?
HDR fotografie is het combineren van meerdere beelden, geschoten met een hoge sluitertijd. Deze verschillende beelden van precies hetzelfde onderwerp worden nadat ze geschoten zijn door de fotograaf samengevoegd. Hierdoor ontstaat een bijzonder beeld waarin je alle soorten belichtingen kunt waarnemen. Er komen erg veel details naar voren en omdat mensen het onderwerp normaal niet zo kunnen zien, lijkt zo’n HDR foto surrealistisch. Een HDR foto wordt meestal gemaakt door 3 tot 5 verschillende foto’s, waarvan elke foto een andere sluitertijd heeft. Bijvoorbeeld een donkere foto, een normale foto en een hele lichte foto worden bij elkaar gevoegd. De fotograaf gebruikt hiervoor speciale software die de verschillende beelden en hun details goed samenvoegt.
Geschiedenis HDR
Het maken van HDR foto’s is zeker niet nieuw, in de jaren 60 van de 19e eeuw werd deze techniek al gebruikt door Gustave Le Gray. Voor het maken van een foto gebruikte hij voor het ene deel van de foto 1 negatief met een korte belichtingstijd en 1 voor het andere deel van de foto met een lange belichtingstijd. Deze foto’s werden samengevoegd tijdens het afdrukken en hier ontstond 1 foto uit wat een samenvoeging is van de 2 foto’s met verschillende belichtingen.
In de 20e eeuw werd de kwaliteit van de negatieven veel beter. Onder andere het dynamisch bereik van een negatief werd veel groter, waardoor men gebruik kon maken van meer verschillende belichtingen. Zo konden er foto’s worden gemaakt van hetzelfde onderwerp met verschillende belichtingen en kregen de HDR foto’s meer contrasten. Tot en met nu is de basis van HDR fotografie altijd hetzelfde gebleven, het materiaal is door de jaren heen natuurlijk wel veel beter geworden en je kunt nu op een veel gebruiksvriendelijkere manier eenvoudig een HDR foto maken.
Dynamisch bereik
Het dynamisch bereik is de allerbelangrijkste eigenschap van HDR fotografie. De afkorting HDR, wat High Dynamic Range betekent, verklapt dit al. HDR fotografie is een vorm van fotografie waarbij wordt gewerkt met het hoge dynamische bereik van het beeld. De camera kan dit hoge dynamische bereik niet in een beeld vastleggen, daarom moet je een paar foto’s maken met verschillende belichtingswaarden. Als je deze samenvoegt, krijg je in een foto een erg hoog dynamisch bereik wat je met je eigen ogen normaal niet kan vernemen. Mensen denken vaak dat HDR een bepaalde stijl is, maar het is eigenlijk gewoon een speciale fotografie techniek. Deze techniek wordt gebruikt om veel beeldinformatie in een bestand te verwerken, waardoor de foto veel meer details bevat. Het is simpelweg een oplossing om het normale dynamische bereik van je camera te vergroten.
Hoe maak je een HDR opname?
Maar, hoe maak je nu zo’n HDR opname? Het fotograferen van een HDR foto is heel anders dan het fotograferen van een normale foto. Je moet je camera anders instellen en bovendien daarna je beelden op een speciale manier bewerken. Ook moet je van tevoren bedenken in wat voor soort situatie jij een HDR foto wilt maken en welke instellingen je daarvoor nodig hebt. Je kunt in veel verschillende situaties HDR foto’s maken, zoals bij landschapsfotografie, stadsfotografie, urbanfotografie en straatfotografie. Om mooie HDR foto’s te kunnen maken, heb je een situatie nodig waarbij er veel contrast is tussen licht en donker. In zo’n situatie heeft je camera niet genoeg aan 1 foto om alle details en contrasten goed te laten uitkomen.
Als je eenmaal weet in wat voor situatie jij HDR foto’s wilt maken, kun je aan de slag! Volg de volgende stappen voor het maken van de perfecte HDR foto:
1. Zet je camera klaar en stel hem in
Heb je het perfecte onderwerp gevonden? Zet dan je statief klaar en plaats je camera op het statief. Zorg dat de camera gericht staat op precies het goede beeld en stel je onderwerp scherp. Maak eerst een normale foto en zorg dat je alle foto’s in RAW formaat schiet. Ook is het handig om de autofocus uit te zetten nadat je hebt scherpgesteld, want deze moet de hele tijd hetzelfde blijven.
2. Maak precies dezelfde foto’s
Nu moet je 5 verschillende foto’s maken met verschillende belichtingen. Hoe doe je dat nou? Zet voor de eerste foto de belichtingscompensatie op 0, hiermee maak je een foto zonder over- of onderbelichting. Daarna moet je met de overige over- en onderbelichtingen, (-2, -1, +1 en +2) de 4 resterende foto’s. Als je dat hebt gedaan heb je 5 foto’s met verschillende belichtingen. De meeste camera’s beschikken over een bracket-functie in de AV- of diafragmavoorkeur-stand. De bracket-functie maakt 3, 5, 7 of meer opnames van hetzelfde onderwerp met verschillende stops. Zo maakt de camera automatisch foto’s in verschillende belichting standen.
3. Samenvoegen en nabewerken
In een bewerkingsprogramma ga jij de 5 geschoten beelden samenvoegen en bewerken. Hiervoor kun je gebruik maken van verschillende bewerkingsprogramma’s zoals Photomatix, Adobe Lightroom of Adobe Photoshop.
Photomatix
Om Photomatix te kunnen gebruiken moet je het programma eerst installeren op je laptop of computer. Als je dat hebt gedaan, moet je zoeken naar de functie ‘Generate HDR image’. Selecteer vervolgens de 5 foto’s die je hebt geschoten met verschillende belichtingen. Eerst moet je even wachten tot het programma geladen is en daarna kun je klikken op ‘Tone Mapping’. Vervolgens maakt het programma automatisch een HDR foto, deze kun je dan zelf nog beter nabewerken.
Adobe Photoshop
Als je nog geen Adobe Photoshop hebt, zul je dit eerst moeten downloaden. Adobe Photoshop is niet gratis, dus je zult of een gratis proefperiode moeten starten of een abonnement moeten nemen. Als je dit eenmaal hebt gedaan en Photoshop hebt geopend, klik je op Bestand > Automatisch > Samenvoegen tot HDR Pro en vervolgens selecteer je jouw 5 geschoten beelden met verschillende belichtingen. Klik op Ok en Photoshop gaat aan de slag met het ontwikkelen van jouw HDR foto. Als deze klaar is zie je dat in het pop-up venster en je kunt de foto vervolgens zelf nog verder nabewerken.
HDR met Adobe Lightroom
Adobe Lightroom is een populair bewerkingsprogramma voor vele fotografen. Adobe Lightroom beschikt over een functie waarmee je de geschoten beelden met verschillende belichtingen kunt samenvoegen. Hoe werkt dit in Lightroom? Selecteer eerst de geschoten beelden en ga naar de menubalk. Klik op Foto > Foto samenvoegen > HDR. Als je hier op hebt geklikt opent er een nieuw scherm, hier zie je een voorvertoning van de HDR foto. Je kunt daarna nog een aantal dingen aanpassen, dit zijn de opties:
- Automatisch uitlijnen: als er een kleine beweging voorkomt tussen de beelden, zorgt de automatische uitlijning ervoor dat dit rechtgetrokken wordt.
- Automatische tinten: deze functie zorgt ervoor dat de belichting van de samengevoegde beelden direct goed uitgebalanceerd wordt. Je hoeft dat dan niet handmatig te doen.
- Waarde voor schimmen verwijderen: als er per ongeluk bewegende elementen in het beeld te zien zijn, kun je dit maskeren met deze functie. Dit kan in verschillende gradaties gedaan worden.
HDR met Luminosity Masks
Tegenwoordig is het gebruik van zogenaamde ‘Luminosity Masks’ bij HDR fotografie erg populair. Dit zijn letterlijk maskers gebaseerd op bepaalde lichttinten in een foto. Dit is een geavanceerde manier om de foto’s met verschillende belichtingen te combineren. De Luminosity Masks worden niet alleen gebruikt voor HDR fotografie, ze kunnen bij alle vormen van het combineren van foto’s worden gebruikt. Deze maskers zorgen ervoor dat de lichttinten erg krachtig naar voren komen en zo krijg je een mooi beeld met een hoog dynamisch bereik. Het combineren van foto’s via Luminosity Masks is een preciezere manier van bewerken van HDR foto’s.
Je gebruikt Luminosity Masks meestal in Photoshop en je kunt ze handmatig maken met verschillende zwart-wit kanalen. Het is echter makkelijker om dit met zogenaamde ‘panels’ te doen, hiervan zijn verschillende varianten op internet verkrijgbaar. Een goed voorbeeld is het TKActions Panel van Tony Kuyper. Met dit panel kun je snel alle gewenste maskers doorvoeren. Als je dit panel eenmaal hebt aangeschaft, kun je het gebruiken om je foto’s te combineren. Maar hoe gaat dit nou precies in z’n werk? Zorg ervoor dat je de geschoten afbeeldingen als verschillende lagen hebt geopend in Photoshop. Vervolgens moet je de lichte foto’s gebruiken voor de schaduwen en de donkere voor de lichtere delen van de foto. Je hoeft meestal niet eens alle foto’s te gebruiken, het gebruik van de lichtste en de donkerste foto is vaak al genoeg. De Luminosity Masks maken het maskeren van deze lichten erg eenvoudig. Je kunt meestal in een klik een licht of donker gedeelte maskeren en vervangen door de donkere of lichtere variant. Ook kun je met de brushes de maskers finetunen, zodat er geen rare overlappingen zichtbaar zijn op de foto. Het gebruik van Luminosity Masks is dus een erg handige manier om jouw HDR foto’s na te bewerken!
Alleen belichting veranderen
Bij het maken van een HDR foto is het belangrijk dat je tijdens het maken van de verschillende foto’s alleen de belichting verandert. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat je een vast diafragma kiest voor alle foto’s, zo blijft de scherptediepte bij elke foto hetzelfde. Ook moet de ISO gelijk blijven bij elke foto en zet deze vooral niet te hoog, want je wilt ruis voorkomen op je HDR foto. Het enige wat je moet veranderen tijdens het schieten van de verschillende foto’s, is de belichting. Dit doe je door de sluitertijd telkens aan te passen, je kunt de met +/- knop telkens een stop verder gaan.
In het donker
Het fotograferen van een HDR foto in het donker vereist een andere aanpak dan het maken van een HDR foto in het licht. De sluitertijd wordt in het donker een stuk langer en dit zorgt ervoor dat automatisch bracketing soms niet meer werkt. Als een basisfoto langer dan 8 seconden wordt belicht, werkt automatisch bracketing in de AV-modus niet meer. Dan worden de sluitertijden van de overige foto’s 8 seconden, 2 seconden en 30 seconden. De camera gaat niet automatisch verder na 30 seconden en daarom is het in het donker beter om over te gaan naar de bulb-modus. In de bulb-modus is het met behulp van een afstandsbediening mogelijk om langere sluitertijden te gebruiken.
Als de basisfoto 30 seconden zou moeten worden belicht, moet je overschakelen naar de bulb-modus. Het bracketing wordt dan 8 seconden, 30 seconden en 120 seconden als je met 2 stops verschil werkt. Met een goede afstandsbediening kun je deze tijden precies instellen. Je hebt verschillende soorten afstandsbedieningen: een met een kabel, een infrarood afstandsbediening of een remote afstandsbediening. Als je een goede afstandsbediening hebt aangeschaft en je even hebt verdiept in het maken van HDR foto’s in het donker, weet je zeker dat je de mooiste HDR foto’s zult gaan schieten in het donker!
Bracketing functie
Wat is nou precies de bracketing functie op je camera en waarom is dit zo handig tijdens het maken van HDR foto’s? Exposure bracketing is een reeksopname van foto’s met verschillende belichtingstijden. Veel camera’s beschikken over een automatische bracketing modus, maar je kunt dit ook handmatig doen. De meeste camera’s zijn voorzien van een knop met de naam BKT, bracketing. Als dit niet zo is, kun je bracketing in het menu van je camera vinden. De BKT knop moet je inhouden en daarna kun je het aantal opnamen en de stops instellen. Meestal maak je 3 tot 9 foto’s met 0,3 tot 3 stops, dit verschilt per camera. Als je de camera in de Bracket stand zet, schiet hij automatisch foto’s met verschillende belichtingswaarden. Erg handig om te gebruiken bij het maken van een HDR foto dus! Bij bracketing is het wel belangrijk dat je foto’s maakt vanuit de A of Av stand, zo zorg je er voor dat de scherptediepte hetzelfde blijft. Ook moet je de camera op een statief zetten en een afstandsbediening gebruiken om de foto’s te schieten.
HDR fotografie met je smartphone
HDR fotografie is niet alleen mogelijk met camera’s, de smartphones van tegenwoordig zijn ook vaak allemaal voorzien van een HDR stand. Alhoewel de kwaliteit van de camera van een smartphone veel lager ligt dan van een camera, kun je met een smartphone al een heel eind komen. Als je daarnaast ook gebruik maakt van een HDR app, kun je de HDR foto daarin nabewerken. Een perfect manier om te experimenteren met het maken van HDR foto’s als je nog niet beschikt over een camera.
Benodigdheden HDR fotografie
Voor het maken van goede HDR foto’s heb je een aantal dingen nodig. Ten eerste moet je in het bezit zijn van een goede camera. Je camera moet sowieso in RAW formaat foto’s kunnen opslaan. Foto’s in RAW formaat behouden meer informatie en deze informatie kun je goed gebruiken bij het nabewerken. Zo krijg je uiteindelijk het beste resultaat van je foto. Ook heb je tijdens het fotograferen van HDR fotografie een goed statief nodig. Het is belangrijk dat de camera zo stil mogelijk staat tijdens het fotograferen van HDR foto’s, want je hebt 5 verschillende foto’s nodig van exact hetzelfde onderwerp. Een goed statief houdt de camera mooi stabiel en zorgt ervoor dat jij 5 identieke foto’s kunt schieten. Uiteindelijk heb je ook een goed nabewerkingsprogramma nodig waarmee jij de foto’s samenvoegt en bewerkt. Er bestaan verschillende nabewerking programma’s zoals de betaalde programma’s Adobe Photoshop en Lightroom, maar ook de gratis programma’s zoals Picturenaut en Photomatic.
Tips voor HDR fotografie
- Gebruik altijd een statief tijdens het schieten van een HDR foto, in het donker en in het licht. Let er op dat je wel een stevig statief aanschaft, zodat hij jouw camera voldoende ondersteunt.
- Het is belangrijk dat je eerst scherp stelt en daarna je autofocus uitzet. Zo stelt de autofocus tussen de beelden door niet opnieuw scherp en voorkom je ongelijkheden of ruis.
- Gebruik een afstandsbediening om bewegende beelden te voorkomen.
- Zorg dat de beeldstabilisatie uitstaat, zo krijg je geen bewegingsonscherpte als de camera op het statief bevestigd is.
- Probeer de ISO waarde zo laag mogelijk te houden, zo voorkom je ruis.
- Fotografeer HDR foto’s altijd in RAW formaat, zodat je ze later beter kunt bewerken.
- Neem voordat je een HDR foto maakt, genoeg tijd om de compositie te bekijken. Kijk goed naar waar de schaduwen en de hooglichten zich bevinden.
Veelgestelde vragen
Hieronder zie je een aantal veelgestelde vragen over HDR fotografie.
Welke camera is geschikt voor het maken van HDR foto’s?
Eigenlijk zijn bijna alle camera’s geschikt voor het maken van HDR foto’s. Je kan het zelfs al met je smartphone uitproberen, de meeste smartphones beschikken namelijk over een HDR functie. Als je van plan bent om veel HDR foto’s te maken, moet je een camera uitzoeken die daar het meest bij past. In ieder geval is het belangrijk dat de camera foto’s kan opslaan in RAW formaat, zodat je de HDR foto’s goed kunt nabewerken. Ook is het handig om gebruik te maken van een fullframe camera als je brede beelden van steden, interieur of landschappen wilt maken.
In welke situaties is het maken van HDR foto’s mooi?
HDR fotografie komt het best tot zijn recht bij een aantal verschillende soorten fotografie. Zo kun je prachtige HDR foto’s maken van landschappen, van steden of bijvoorbeeld van mooie gebouwen. Als er veel verschillende soorten licht aanwezig zijn, kun je vaak prachtige HDR foto’s maken.
Kun je ook HDR foto’s maken met bewegende onderwerpen?
Stel je bent in een stad en je wilt een mooie HDR foto maken, maar er lopen de hele tijd mensen door je beeld? Wat doe je dan? Kun je dan überhaupt nog een HDR foto maken? Dat kan zeker, maar je moet wel rekening houden met een aantal dingen. Maak eerst de 3-5 foto’s op de gewenste plek en bij het nabewerken verwijder je de bewegende onderwerpen van de foto’s. Je bewaart slechts 1 foto met de bewegende onderwerpen en voegt die foto samen met de andere foto’s met verschillende belichtingen. Zo krijg je de onderwerpen scherp in beeld én kun je toch nog gebruik maken van de foto’s met verschillende belichtingen.
Conclusie
HDR fotografie levert prachtige beelden op met unieke details. Ook jij kunt aan de slag gaan met het maken van HDR foto’s. Het maken van de foto’s is in principe vrij eenvoudig, maar je zult je wel moeten verdiepen in het nabewerken van de foto’s. Mooie onderwerpen voor HDR fotografie zijn bijvoorbeeld steden, gebouwen en landschappen. HDR fotografie is ook erg geschikt om in het donker mooie plaatjes te schieten. Als je de verschillende belichte foto’s uiteindelijk samenvoegt, krijg je een magisch, surrealistisch beeld! Voor de echte fotografieliefhebber is HDR fotografie een must om te proberen!
